Rynek kapitałowy wiąże się z szeregiem pojęć, które go definiują. Istotna jest zarówno znajomość podstawowych pojęć, jak i reguł którymi się rządzi. Poniżej przedstawiamy najpopularniejsze pojęcia związane z rynkiem kapitałowym.
Od 4 marca 2019 r. uległy zmianie kroki notowań. Kursy akcji, praw poboru, ETF-ów i niektórych kontraktów terminowych notowanych na GPW S.A. mogą być określane do czterech a nie jak do tej pory dwóch miejsc po przecinku (0,0001).
Czym jest krok notowań? To inaczej minimalna wartość zmiany kursu.
Celem wprowadzenia zmiany jest dostosowanie GPW do standardów giełd europejskich, a ponadto zmiany mają na celu przybliżenie Inwestorom dokładniejsze określenie kursu kupna / sprzedaży, oraz rynkową wycenę spółek.
Sprawdź krok notowań dla danego instrumentu https://www.gpw.pl/zmiana-kroku-notowania.
4 listopada 2022 r. GPW S.A. uruchomiła rynku akcji spółek zagranicznych.
GlobalConnect umożliwi notowanie akcji spółek zagranicznych notowanych w polskiej walucie podczas sesji giełdowej w Warszawie.
Harmonogram sesji
| 8.30 - 09.05 | Faza przed otwarciem |
| 9.05 | Faza otwarcia (określanie kursu na otwarciu) |
| 9.05 – 17.05 | Faza notowań ciągłych |
Fazy sesji
- przed otwarciem: składanie zleceń na otwarcie, publikowanie TKO (Teoretycznego Kursu Otwarcia), brak transakcji,
- faza otwarcia: określenie kursu otwarcia, realizacja zleceń i zawarcie transakcji odpowiednio po kursie otwarcia, modyfikowanie i anulowanie zleceń, zlecenia niezrealizowane przechodzą do fazy notowań ciągłych
- faza notowań ciągłych: przyjmowanie zleceń, ich realizacja zgodnie z sytuacją rynkową.
UWAGA! Na rynku GlobalConnect nie będą przyjmowane zlecenia z typem "Ważne na zamknięcie" (WNZ).
Więcej informacji dostępnych na stronie www.gpwglobalconnect.pl
Transakcje na giełdzie (oprócz transakcji pakietowych) zawierane są w godzinach 8.30 - 17.05. W tym czasie odbywają się notowania w dwóch systemach: notowań ciągłych i jednolitych. Notowania ciągłe obejmują notowania instrumentów pochodnych (kontraktów terminowych, opcji, od godziny 8.45) i instrumentów rynku kasowego (od godziny 9.00). Notowania jednolite odbywają się dwukrotnie w ciągu dnia: o godzinie 11.00 i 15.00. Sesja giełdowa składa się z faz właściwych dla danego systemu notowań.
W systemie kursu jednolitego są to: faza przez otwarciem, fixing, dogrywka i faza przed otwarciem kolejnej sesji. W notowaniach ciągłych fazy sesji to: faza przed otwarciem, fixing na otwarcie, notowania ciągłe, przed zamknięciem, fixing na zamknięcie, dogrywka.
Notowania ciągłe
| 8.30 - 9.00 | Przyjmowanie zleceń na otwarcie |
| 9.00 | Określenie kursu na otwarciu (fixing) |
| 9.00 - 16.50 | Notowania ciągłe |
| 16.50 - 17.00 | Przyjmowanie zleceń na zamknięcie |
| 17.00 | Określenie kursu na zamknięciu (fixing) |
| 17.00 - 17.05 | Dogrywka |
Notowania ciągłe - kontrakty terminowe
| 8.30 - 8.45 | Przyjmowanie zleceń na otwarcie |
| 8.45 | Określenie kursu na otwarciu (fixing) |
| 8.45 - 16.50 | Notowania ciągłe |
| 16.50 - 17.00 | Przyjmowanie zleceń na zamknięcie |
| 17.00 | Określenie kursu na zamknięciu (fixing) |
| 17.00 - 17.05 | Dogrywka |
Fazy sesji w systemie notowań ciągłych:
- przed otwarciem: składanie zleceń na otwarcie, publikowanie TKO (Teoretycznego Kursu Otwarcia), brak transakcji,
- otwarcie (fixing): określenie kursu otwarcia, realizacja zleceń wprowadzonych do systemu w fazie przed otwarciem, brak nowych zleceń,
- notowania ciągłe: przyjmowanie zleceń, ich realizacja zgodnie z sytuacją rynkową,
- przed zamknięciem: składanie zleceń na zamknięcie, brak transakcji,
- zamknięcie (fixing): określenie kursu zamknięcia, realizacja zleceń wprowadzonych do systemu w fazie przed zamknięciem,
- dogrywka - składanie i realizacja zleceń po cenie równej kursowi zamknięcia.
Notowania jednolite z dwoma fixingami:
| 8.30 - 11.00 | Przyjmowanie zleceń na otwarcie |
| 11.00 | Określenie kursu jednolitego (fixing) |
| 11.00 - 11.30 | Dogrywka |
| 11.30 - 15.00 | Przyjmowanie zleceń na otwarcie |
| 15.00 | Określenie kursu jednolitego (fixing) |
| 15.00 - 15.30 | Dogrywka |
| 15.30 - 17.05 | Przyjmowanie zleceń na otwarcie następnej sesji |
Fazy w systemie kursu jednolitego:
- przed otwarciem: składanie zleceń na otwarcie, publikowanie TKO (Teoretycznego Kursu Otwarcia), brak transakcji,
- fixing: określenie kursu jednolitego, realizacja zleceń,
- dogrywka: składanie, realizacja zleceń po cenie równej kursowi jednolitemu - cenie z fixingu
- przed otwarciem: składanie zleceń na kolejną sesję
New Connect notowania ciągłe
| 8.30 - 9.00 | Przyjmowanie zleceń na otwarcie |
| 9.00 | Określenie kursu na otwarciu (fixing) |
| 9.00 - 16.50 | Notowania ciągłe |
| 16.50- 17.00 | Przyjmowanie zleceń na zamknięcie |
| 17.00 | Faza zamknięcia |
| 17.00- 17.05 | Dogrywka |
Fazy sesji w systemie notowań ciągłych:
- faza przed otwarciem (przyjmowanie zleceń na otwarcie): możliwe jest przekazywanie, modyfikowanie i anulowanie zleceń, transakcje nie są zawierane,
- faza otwarcia (określenie kursu otwarcia i zawarcie transakcji na otwarciu): zawieszone jest przekazywanie, modyfikowanie i anulowanie zleceń, zawierane są transakcje po kursie równym kursowi otwarcia,
- faza notowań ciągłych: możliwe jest przekazywanie, modyfikowanie i anulowanie zleceń, transakcje są zawierane,
- faza przed zamknięciem (przyjmowanie zleceń na zamknięcie): możliwe jest przekazywanie, modyfikowanie i anulowanie zleceń, transakcje nie są zawierane,
- faza zamknięcia (określenie kursu zamknięcia i zawarcie transakcji na zamknięciu): zawieszone jest przekazywanie, modyfikowanie i anulowanie zleceń, zawierane są transakcje po kursie równym kursowi zamknięcia,
- faza dogrywki.
New Connect notowania jednolite - z dwoma fixingami
| 8.30 - 11.00 | Przyjmowanie zleceń na otwarcie |
| 11.00 | Określenie kursu na otwarciu (fixing) |
| 11.00 - 11.30 | Dogrywka |
| 11.30 - 15.00 | Przyjmowanie zleceń na otwarcie |
| 15.00 | Określenie kursu na otwarciu (fixing) |
| 15.00 - 15.30 | Dogrywka |
| 15.30 - 17.05 | Przyjmowanie zleceń na otwarcie następnej sesji |
Fazy sesji w systemie notowań jednolitych
- faza przed otwarciem (przyjmowanie zleceń na otwarcie): możliwe jest przekazywanie, modyfikowanie i anulowanie zleceń, transakcje nie są zawierane,
- faza otwarcia (określenie kursu otwarcia i zawarcie transakcji na otwarciu): zawieszone jest przekazywanie, modyfikowanie i anulowanie zleceń, zawierane są transakcje po kursie równym kursowi otwarcia,
- faza dogrywki,
- faza przed otwarciem (przyjmowanie zleceń na otwarcie): możliwe jest przekazywanie, modyfikowanie i anulowanie zleceń, transakcje nie są zawierane,
- faza otwarcia (określenie kursu jednolitego i zawarcie transakcji na otwarciu): zawieszone jest przekazywanie, modyfikowanie i anulowanie zleceń, zawierane są transakcje po kursie równym kursowi otwarcia,
- faza dogrywki,
- faza przed otwarciem (przyjmowanie zleceń na następne otwarcie): możliwe jest przekazywanie, modyfikowanie i anulowanie zleceń, transakcje nie są zawierane.
New Connect notowania jednolite - z jednym fixingiem
| 8.30 - 11.00 | Przyjmowanie zleceń na otwarcie |
| 11.00 | Określenie kursu jednolitego (fixing) |
| 11.00 - 13.00 | Dogrywka |
| 13.00 - 17.05 | Przyjmowanie zleceń na otwarcie następnej sesji |
Fazy w systemie kursu jednolitego:
- przed otwarciem: składanie zleceń na otwarcie, publikowanie TKO (Teoretycznego Kursu Otwarcia), brak transakcji,
- fixing: określenie kursu jednolitego, realizacja zleceń,
- dogrywka: składanie, realizacja zleceń po cenie równej kursowi jednolitemu - cenie z fixingu
- przed otwarciem: składanie zleceń na kolejną sesję
GlobalConnect
| 8.30 - 09.05 | Faza przed otwarciem |
| 9.05 | Faza otwarcia (określanie kursu na otwarciu) |
| 9.05 – 17.05 | Faza notowań ciągłych |
Fazy sesji
- przed otwarciem: składanie zleceń na otwarcie, publikowanie TKO (Teoretycznego Kursu Otwarcia), brak transakcji,
- faza otwarcia: określenie kursu otwarcia, realizacja zleceń i zawarcie transakcji odpowiednio po kursie otwarcia, modyfikowanie i anulowanie zleceń, zlecenia niezrealizowane przechodzą do fazy notowań ciągłych
- faza notowań ciągłych: przyjmowanie zleceń, ich realizacja zgodnie z sytuacją rynkową.
Nie są przyjmowane zlecenia "Ważne na zamknięcie" (WNZ).
Od dnia 2 lipca 2018 roku Giełda Papierów Wartościowych rozpoczyna notowania instrumentów finansowych w ASO w systemie kursu jednolitego z jednokrotnym określeniem kursu jednolitego (w wybranym dniu sesyjnym).
Listę instrumentów finansowych notowanych w systemie kursu jednolitego reguluje pismo Giełdy numer GPW/DON/W/187/2018
Od marca 2019 r. GPW rozpoczęła publikację czterech indeksów giełdowych skupiających po 5 spółek z poszczególnych makrosektorów:
- WIG.GAMES- obejmuje spółki z branży producentów i wydawców gier komputerowych.
- WIG.MS-BAS - obejmuje spółki z branż: energia, surowce i górnictwo.
- WIG.MS-FIN - obejmuje spółki z branż: banki, ubezpieczenia, rynek kapitałowy i wierzytelności.
- WIG.MS-PET– obejmuje spółki z branż: paliwa, gaz i chemia.
Więcej informacji o indeksach znajduje się na stronie www.gpw.pl
Programy kontraktów terminowych na powyższe indeksy makrosektorowe zostały dopuszczone do obrotu giełdowego na rynku podstawowym przez Zarząd GPW. W dniu 08.08.2019 r. zostały zatwierdzone przez KNF Warunki Obrotu dla programu kontraktów terminowych.
Kontrakt terminowy to umowa, w której jedna ze stron zobowiązuje się do kupna a druga do sprzedaży określonego instrumentu w ściśle określonym czasie w przyszłości po z góry ustalonej cenie. Kontrakty terminowe umożliwiają zastosowanie strategii zakładającej wzrost lub spadek kursów danego instrumentu. Warunkiem otwarcia transakcji przez obie strony jest wpłata tzw. depozytu zabezpieczającego, będącego tylko częścią wartości całej transakcji.
Handel kontraktami terminowymi na WIG20, mWIG40, waluty oraz akcje spółek odbywa się w systemie notowań ciągłych w godz. 8.45 - 17.05. Na otwarcie i zamknięcie notowań odbywa się fixing, podobnie jak w przypadku innych instrumentów notowanych w systemie ciągłym.
Symbol kontraktów notowanych na GPW budowany jest według schematu FXYZkrr opcjonalnie w przypadku kontraktów na WIG20 FXYZkrr20
F - oznaczenie kontraktu terminowego
XYZ - skrót nazwy instrumentu bazowego
Przykładowe skróty spółek:
k - kod określający miesiąc wykonania
W obrocie giełdowym znajdują się kontrakty terminowe na indeksy WIG20 i mWIG40, na waluty USD, EURO, GBP i CHF, na akcje.
Nowe kontrakty
Z dniem 30 września 2019 r. GPW wprowadziła do obrotu nowe kontrakty terminowe, które oparte są na bazowych instrumentach skupiających spółki z poszczególnych makrosektorów:
- WIG.GAMES- skupiający spółek z branży producentów i wydawców gier komputerowych
- WIG.MS-BAS (Basic Resources) - skupiający spółki z branż: energia, surowce i górnictwo.
- WIG.MS-FIN (Finance) - skupiający spółki z branż: banki, ubezpieczenia, rynek kapitałowy i wierzytelności
- WIG.MS-PET (Petroleum) - skupiający spółki z branż: paliwa, gaz i chemia
Więcej informacji o nowych kontraktach znajdziecie Państwo na stronie GPW.
Dokumenty KID, warunki i standardy obrotu kontraktami terminowymi znajdują się na stronie https://www.gpw.pl/standardy-warunki-obrotu
Akcji spółek, które zostały zakwalifikowane do segmentu Lista Alertów to lista akcji, na które trzeba zwrócić szczególną uwagę ze względu na ryzyko inwestycji.
Strefy Niższej Płynności to lista akcji, których średnia liczba transakcji w okresie trzech miesięcy nie przekracza 10 transakcji na sesję oraz średnia wartość obrotów nie przekracza 25.000 złotych na sesję i nie przystąpiły do Programu Wspierania Płynności
Inwestor zamierzający otworzyć pozycję w instrumentach pochodnych nie płaci pełnej wartości instrumentu pochodnego lecz wnosi tzw. depozyt zabezpieczający, który najczęściej stanowi niewielką część wartości transakcji.
Depozyt zabezpieczający wyznaczany jest za pomocą metodyki SPAN (The Standard Portfolio Analysis Of Risk) stosowanej przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A.
Wysokość depozytu zabezpieczającego (depozytu obowiązkowego) oraz wstępnego depozytu zabezpieczającego określane są w oparciu o parametry ryzyka podawane w codziennych komunikatach KDPW_CCP S.A. dla metodologii SPAN z zastrzeżeniem, że parametr "PSR" zwiększany jest każdorazowo o 30%.
System informatyczny DM BDM S.A. stosuje metodykę SPAN i automatycznie blokuje (lub zwalnia) określoną wartość środków pieniężnych na rachunku inwestycyjnym w momencie złożenia, modyfikacji lub anulacji zlecenia.
DM BDM S.A. codziennie po otrzymaniu wyciągów z KDPW_CCP dokonuje aktualizacji depozytów zabezpieczających na rachunkach inwestycyjnych.
KDPW_CCP udostępnia dane pozwalające na samodzielne obliczenie wysokości depozytu zabezpieczającego z zastosowaniem metodyki SPAN:
- informacja o wartości parametrów ryzyka algorytmu SPAN
- kalkulator SPAN
Dodatkowe zasady wyznaczania depozytu określają uchwały Zarządu Domu Maklerskiego BDM S.A.
Od 3 stycznia 2018 roku zlecenia z limitem ceny przekraczającym ustalone na sesji widełki wymagają podtrzymania (POD). Bez tego parametru zlecenia zostaną odrzucone przez GPW.
Podtrzymanie (POD) można zaznaczyć na formatce Nowe zlecenie >> sekcja Zaawansowane.
Wartość zlecenia z warunkiem WUJ w chwili złożenia na giełdę nie może być mniejsza niż:
- 50.000 zł – dla instrumentów finansowych notowanych w złotych,
- 10.000 EUR – dla instrumentów finansowych notowanych w euro.
| Limit ceny poza widełkami. | Wyślij zlecenie z podtrzymaniem (POD). |
| Zlecenie na Akcje powyżej 100 000 zł. | Wyślij zlecenie z podtrzymaniem (POD). |
| Liczba Obligacji w zleceniu powyżej 500 sztk. | Wyślij zlecenie z podtrzymaniem (POD). |
Podtrzymanie (POD) można zaznaczyć na formatce Nowe zlecenie >> sekcja Zaawansowane.
| Niedozwolona wartość ujawniona. | Wyślij zlecenie bez WUJ |
| Nieprawidłowy limit ceny w dogrywce. | Ustaw limit z fixingu. |
| Błąd limitu aktywacji. | Musi być gorszy od ostatniej ceny. |
Dozwolone wartości dla zleceń WUJ
| Brak odpowiedniej oferty na rynku dla zlecenia WIA. | Część niezrealizowana zostaje od razu anulowana. |
| Brak odpowiedniej oferty dla WLA. | Musi zostać zrealizowana w całości. |
| Brak odpowiedniej oferty dla zlecenia z ilością minimalną. | Musi być dostępna w momencie wejścia do arkusza zleceń. |
W przypadku transakcji o znacznych wolumenach umożliwiamy ich dokonywanie poza rynkiem (poza aktualnym karnetem zleceń) – w formie tzw. „pakietówek”.
Zlecenie pakietowe pozwala na dokonanie transakcji z umówionym partnerem, bez bezpośredniego wpływania na dokonywane w danym momencie transakcje rynkowe (w tym również przy cenach odbiegających, od tych obowiązujących w regularnym obrocie).
Biorąc pod uwagę, iż w przypadku zleceń pakietowych dom maklerski ponosi niższe opłaty na rzecz GPW, transakcje takie mogą odbywać się przy niższych prowizjach ponoszonych przez klientów (w porównaniu do stawek obowiązujących przy standardowych zleceniach).
Rodzaje transakcji pakietowych i ich najważniejsze cechy:
1.Transakcja sesyjna:
a) dokonywana w godzinach 8.30-17.05
b) minimalna wartość transakcji pakietowej określona jest w stosownej uchwale Zarządu Giełdy
- dla akcji w regulowanym systemie notowań Załącznik do Uchwały Nr 360/2024,
- dla akcji w alternatywnym systemie notowań Załącznik do Uchwły Nr 361/2024,
- dla akcji notowanych na GlobalConnect Załącznik do Uchwały Nr 362/2024.
w przypadku akcji nie ujętych w Uchwałach stosuje się następujące wartości
- akcje z indeksu WIG20 – 2.000.000zł,
- akcje z indeksu mWIG40 – 1.000.000zł,
- pozostałe akcje notowane na rynku regulowanym – 250.000zł.
c) maksymalna różnica pomiędzy ceną w zleceniu pakietowym, a ostatnim kursem giełdowym danego instrumentu:
- akcje notowane na NewConnect – 20%,
- akcje z rynku regulowanego – 10%.
2.Transakcja pozasesyjna
a) dokonywana w godzinach 17.05-17.20.
b) możliwa jedynie w przypadku instrumentów notowanych na rynku regulowanym (t.j. niemożliwa dla akcji notowanych na NewConnect).
c) minimalna wartość transakcji pakietowej określona jest w stosownej uchwale Zarządu Giełdy
- dla akcji w regulowanym systemie notowań Uchwała 362/2024,
w przypadku akcji nie ujętych w Uchwałach stosuje się następujące wartości
- akcje z indeksu WIG20 – 2.000.000zł,
- akcje z indeksu mWIG40 – 1.000.000zł,
- pozostałe akcje notowane na rynku regulowanym – 250.000zł.
d) różnica pomiędzy ceną akcji w zleceniu a kursem odniesienia nie jest wyższa niż 40%.
Kurs odniesienia określany jest jako średnia arytmetyczna kursów wszystkich transakcji danymi akcjami z sesji giełdowej w dniu, w którym transakcja pakietowa ma zostać zawarta, ważona obrotami.